Powiat Otwocki, województwo mazowieckie

Spółki wodne - czym są i do jakich zadań się je powołuje

Sprawy z zakresu tworzenia, działalności i finansowania spółek wodnych regulują przepisy art. 441- art. 467 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2017 r. poz. 1566 z późn. zm.).
Spółki wodne są formami organizacyjnymi, które z zasady nie działają w celu osiągnięcia zysku. Spółki zrzeszają osoby fizyczne lub prawne i mają na celu zaspokajanie wskazanych ustawą Prawo wodne potrzeb w dziedzinie gospodarowania wodami.

W szczególności są to zadania związane z wykonywaniem, utrzymywaniem oraz eksploatacją urządzeń, w tym urządzeń wodnych, służących do:
1) zapewnienia wody dla ludności, w tym uzdatniania i dostarczania wody,
2) ochrony wód przed zanieczyszczeniami, w tym odprowadzania i oczyszczania ścieków,
3) ochrony przed powodzią,
4) melioracji wodnych oraz prowadzenia racjonalnej gospodarki na zmeliorowanych gruntach,
5) odwadniania gruntów zabudowanych lub zurbanizowanych.

Zgodnie z art. 205 ustawy Prawo wodne do spółek wodnych należy utrzymywanie urządzeń melioracji wodnych, jeżeli urządzenia te są objęte działalnością spółki wodnej.


Tworzenie spółek wodnych

Utworzenie spółki wodnej następuje w drodze porozumienia co najmniej 3 osób fizycznych lub prawnych. Porozumienie takie musi zostać zawarte w formie pisemnej. Wymagane jest ponadto uchwalenie statutu spółki przez osoby zainteresowane utworzeniem spółki i dokonanie wyboru organów spółki.

Uchwalenie statutu spółki, powołanie zarządu spółki, powołanie komisji rewizyjnej spółki oraz uchwalenie wysokości składki członkowskiej następuje poprzez podjęcie uchwały przez walne zgromadzenie członków spółki wodnej. Uchwały te stanowią załącznik do wniosku o zatwierdzenie statutu spółki wodnej.


Organy spółki wodnej

Organami spółki wodnej, zgodnie z treścią art. 456 ustawy Prawo wodne są:

I. Walne Zgromadzenie

Jest to zgromadzenie wszystkich członków spółki, zwoływane przez zarząd co najmniej raz w roku. Członkowi spółki wodnej przysługuje jeden głos. Statut może przyznać członkowi spółki wodnej taką ilość głosów, ile razy jego świadczenia na rzecz spółki wodnej są większe od świadczeń pozostałych członków, wówczas statut spółki określa również sposób obliczania podwyższonej liczby głosów.

Do walnego zgromadzenia należy:
1) uchwalanie planu prac spółki wodnej oraz jej budżetu,
2) upoważnienie zarząd do zaciągania pożyczek lub kredytów w imieniu spółki do ustalonej wysokości;
3) ustalanie wysokości należności za dostarczanie wody oraz odprowadzanie i
oczyszczanie ścieków w przypadku prowadzenia działalności, o której
mowa w art. 441 ust. 2 ustawy Prawo wodne;
4) uchwalanie wysokości składek członkowskich i innych świadczeń na rzecz spółki;
5) wybór oraz odwołanie członków zarządu i członków komisji rewizyjnej;
6) rozpatrywanie i zatwierdzanie rocznych sprawozdań z działalności oraz udzielanie zarządowi absolutorium;
7) podejmowanie uchwał w sprawie nabycia nieruchomości albo zbycia lub obciążenia nieruchomości spółki wodnej;
8) uchwalanie zmian statutu spółki wodnej;
9) podejmowanie uchwał w sprawie przystąpienia spółki wodnej do związku spółek wodnych;
10) podejmowanie uchwał w sprawie połączenia spółki wodnej z inną spółką wodną, albo podziału spółki wodnej na dwie lub więcej spółek wodnych;
11) podjęcie uchwały w sprawie rozwiązania spółki wodnej oraz powołania likwidatorów;
12) zatwierdzanie ostatecznych rachunków i sprawozdań likwidatora spółki wodnej;
13) podejmowanie uchwał w sprawach przedstawionych przez zarząd lub komisję rewizyjną.

Uchwały walnego zgromadzenia zapadają zwykłą większością głosów, jeżeli statut nie stanowi inaczej.
Jednakże w sprawach: zmian statutu, rozwiązania spółki wodnej, połączenia spółki z inną spółką, podziału spółki wodnej uchwały walnego zgromadzenia zapadają większością dwóch trzecich głosów w obecności co najmniej połowy liczby członków spółki wodnej.

II. Zarząd

Zarząd spółki wodnej wykonuje uchwały walnego zgromadzenia, kieruje działalnością spółki, zarządza jej majątkiem, prowadzi gospodarkę finansową i reprezentuje spółkę na zewnątrz. Zarząd wybierany jest na 5 lat, jeżeli statut spółki wodnej nie stanowi inaczej
Zarząd może być jednoosobowy lub wieloosobowy; liczba członków zarządu określona jest w statucie spółki.

Do właściwości zarządu należą sprawy niezastrzeżone dla innych organów spółki.

Do składania oświadczeń w imieniu spółki wodnej, jeżeli statut nie stanowi inaczej, uprawniony jest:
1) 1 członek zarządu – gdy w skład zarządu wchodzą nie więcej niż 2 osoby;
2) 2 członków zarządu – w pozostałych przypadkach.

Zarząd ma prawo obciążania członków spółki wodnej kosztami świadczeń lub prac niewykonanych w terminie.

III. Komisja Rewizyjna (jeżeli spółka liczy więcej niż 10 członków)

Komisja rewizyjna kontroluje działalność spółki wodnej. Składa się zconajmniej trzech członków i jest wybierana na okres 5 lat, jeżeli statut spółki wodnej nie stanowi inaczej.

Komisja rewizyjna jest obowiązana do przeprowadzenia co najmniej raz w roku kontroli gospodarki finansowej spółki wodnej. Kontrolę przeprowadza się przed walnym zgromadzeniem, a jej wyniki przedstawia walnemu zgromadzeniu w formie sprawozdania.

Członek komisji rewizyjnej nie może wchodzić w skład zarządu spółki.


Statut spółki wodnej

Wymagania dotyczące treści statutu spółki wodnej określa art. 448 ustawy Prawo wodne.

Statut spółki określa w szczególności:
1) nazwę i siedzibę spółki oraz teren jej działalności;
2) cel działania spółki oraz sposób i środki służące do osiągnięcia tego celu;
3) zasady ustalania wysokości składek członkowskich oraz innych świadczeń na rzecz spółki, adekwatnych do celów spółki;
4) zasady ustalania należności za dostarczanie wody oraz odprowadzanie i oczyszczanie ścieków w przypadku prowadzenia działalności, o której mowa w art. 441 ust. 2 ustawy Prawo wodne;
5) prawa i obowiązki członków spółki;
6) ograniczenia praw członków dotyczące ich gruntów i obiektów niezbędnych do wykonywania zadań spółki;
7) warunki przyjmowania nowych członków, wykluczania członków ze spółki, ustania członkostwa w spółce oraz rezygnacji z członkostwa w spółce;
8) warunki następstwa prawnego członków spółki;
9) organy spółki, ich skład, zasady powoływania i odwoływania oraz zakres działania;
10) zasady nawiązywania stosunku pracy w ramach spółki;
11) przypadki wymagające zwołania walnego zgromadzenia;
12) czas trwania spółki oraz sposób jej rozwiązania lub likwidacji;
13) warunki zaciągania zobowiązań i udzielania pełnomocnictw do reprezentowania spółki;
14) przeznaczenie mienia pozostałego po rozwiązaniu lub likwidacji spółki.

Do statutu dołącza się wykaz członków spółki, zawierający ich oznaczenie, wskazanie siedzib i adresów.

Statut spółki wodnej podlega zatwierdzeniu przez właściwego miejscowo dla siedziby spółki starostę w drodze decyzji. W przypadku niezgodności statutu z prawem starosta wzywa do usunięcia niezgodności w określonym terminie, a jeżeli niezgodności nie zostaną usunięte – odmawia, w drodze decyzji, jego zatwierdzenia.

Wydanie decyzji zatwierdzającej statut podlega opłacie skarbowej w wysokości 10 zł, zgodnie z ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej. Dowód wpłaty należy załączyć do wniosku o zatwierdzenie statutu spółki wodnej.

Spółka wodna nabywa osobowość prawną z chwilą uprawomocnienia się decyzji starosty o zatwierdzeniu statutu. Uprawomocnienie decyzji o zatwierdzeniu statutu następuje, jeżeli strony nie wniosły od niej odwołania w terminie 14 dni od daty otrzymania decyzji.

Wpisanie spółki wodnej do systemu informacyjnego gospodarowania wodami (dawniej katastru wodnego)

System informacyjny gospodarowania wodami (art. 329 - art. 333 ustawy Prawo wodne) prowadzą dla obszaru państwa, z uwzględnieniem podziału państwa na obszary dorzeczy i regiony wodne, Wody Polskie.

Zarząd spółki wodnej zgłasza utworzenie spółki do systemu informacyjnego gospodarowania wodami, w terminie 30 dni od dnia nabycia przez spółkę osobowości prawnej.

Wpis spółki wodnej do katastru wodnego obejmuje:
1) nazwę, siedzibę, adres i przedmiot działania spółki;
2) imiona i nazwiska członków zarządu oraz sposób reprezentowania spółki;
3) czas trwania spółki;
4) dane dotyczące decyzji starosty o zatwierdzeniu statutu.

Wszelkie zmiany powyższych danych zarząd zgłasza Wodom polskim w celu wpisania do systemu informacyjnego gospodarowania wodami w terminie 30 dni od dnia ich zaistnienia.


Finansowanie działalności spółek wodnych

I. Składki członkowskie

Członkowie spółki wodnej są obowiązani do wnoszenia składek członkowskich i ponoszenia na rzecz spółki wodnej określonych w statucie świadczeń, adekwatnych do celów tej spółki.
Wysokość składek i innych świadczeń na rzecz spółki wodnej powinna być proporcjonalna do korzyści odnoszonych przez członków spółki, w związku z działalnością spółki.

Jeżeli osoby fizyczne lub osoby prawne niebędące członkami spółki wodnej oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej odnoszą korzyści z urządzeń spółki lub przyczyniają się do zanieczyszczenia wody, dla której ochrony spółka została utworzona, obowiązane są do ponoszenia świadczeń na rzecz spółki. Świadczenia takie mogą mieć charakter należności pieniężnych lub obowiązków o charakterze niepieniężnym. Wysokość i rodzaj świadczeń oraz terminy ich spełnienia ustala w drodze decyzji starosta. Niespełnione w terminie świadczenia pieniężne jak i niepieniężne, o ile nie uległy przedawnieniu, podlegają przymusowemu ściągnięciu lub egzekucji w trybie określonym przepisami ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

II. Pomoc finansowa z budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego (jst)

Spółki wodne mogą korzystać z pomocy finansowej państwa udzielanej w formie dotacji podmiotowej z budżetu państwa przeznaczonej na dofinansowanie działalności bieżącej w zakresie realizacji zadań związanych z utrzymaniem wód i urządzeń wodnych, z wyłączeniem zadań, na realizację których została udzielona inna dotacja.

Ponadto, spółki wodne mogą korzystać z pomocy finansowej z budżetów jednostek samorządu terytorialnego na bieżące utrzymanie wód i urządzeń wodnych oraz na finansowanie lub dofinansowanie inwestycji. Taka pomoc finansowa polega na udzielaniu dotacji celowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego.


Nadzór i kontrola nad działalnością spółek

Nadzór i kontrolę nad działalnością spółek wodnych sprawuje właściwy miejscowo starosta.

Zarząd spółki wodnej obowiązany jest do przedłożenia staroście uchwał organów spółki w terminie 7 dni od dnia ich podjęcia.

Uchwały organów spółki wodnej sprzeczne z prawem lub statutem są nieważne. Starosta, wszczynając postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały, może wstrzymać jej wykonanie. O nieważności uchwał organów w całości lub w części orzeka, w drodze decyzji, starosta w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia doręczenia uchwały. Decyzja, o nieważności uchwał w całości lub w części wstrzymuje jej wykonanie w zakresie objętym stwierdzeniem nieważności, z dniem doręczenia decyzji. W przypadku nieistotnego naruszenia prawa starosta nie stwierdza nieważności uchwały, ograniczając się do wskazania, iż wydano ją z naruszeniem prawa.


Za treść odpowiada: Wydział Ochrony Środowiska Starostwa Powiatowego w Otwocku